Camiler Wiki
Register
Advertisement
Somuncu Baba Külliyesi

Şeyh Hâmid Hâmid’ûd-Dîn-i Veli ya da Somuncu Baba (1331-1412). Asıl adı “Hâmid Hâmid’ûd-Dîn-i Veli” olan, Osmanlı Padişahı Yıldırım Beyazıd zamanında yaşayan, ve aynı zamanda Bayramiyye Tarikâtı kurucusu Hacı Bayram Veli'nin de mürşidi olan “Somuncu Baba”, Safev’îyye Tarikâtı'nın Anadolu’ya yayılmasında etkin fa'âliyetlerde bulunmuş büyük bir mutasavvıftır.

Hayatı[]

Miladi 1331 tarihinde Kayseri'nin Akçakaya köyünde doğmuştur. Anadolu'yu mânevi fetih için gelen Horasan erenlerinden Şemseddin Musa Kayseri'nin oğludur. Seyyid olup soyu Peygamber Efendimiz Hazreti Muhammed'e ulaşır, 24. kuşaktan torunudur. “Şeyh Hâmid Hâmid’ûd-Dîn-i Veli” ilk tahsilini babası Şemseddin Musa Kayseri'den almıştır. Bilge kişiliği olan Şeyh Hâmid-i Veli, ilim alanındaki çalışmalarını Şam, Tebriz ve Erdebil'de sürdürmüştür. Eğitimini Hoca Alâ ad-Dîn Ali Erdebilî’nin yanında Erdebil’de tamamlamış ve Bayezid-i Bistami'nin ruhaniyetinden mânevi terbiye almıştır. Safev’îyye Tarikâtı'nın Anadolu’ya yayılması, muhtemelen Hoca Alâ ad-Dîn Ali Erdebilî’nin zamanında Şeyh Hâmid-i Veli ile olmuştur. Dinî ve dünyevî ilimlerle ilgili icazet alarak, irşad vazifesi için Anadolu'ya dönmüş Bursa'ya yerleşmiştir. Bursa'da çilehanesinin yanında yaptırdığı ekmek fırınında somun pişirip çarşı pazar dolaşarak "Somunlar Müminler" nidasıyla insanlara ekmek dağıtmıştır. Bu sebeple Şeyh Hamid-i Veli "Somuncu Baba" ve "Ekmekçi Koca" olarak da tanınmıştır. Yıldırım Beyazıd Niğbolu zaferini kazanınca, "Allah'a şükür nişanesi" olarak Bursa Ulu Camii'ni yaptırmıştır. Ulu Cami’nin açılış hutbesini Şeyh Hâmid-i Veli Hazretleri okumuş, hûtbede Fatiha Suresini yedi farklı şekilde yorumlamıştır. Bu olağanüstü hutbeyi dinleyen cemaat Şeyh Hamid-i Veli Hazretlerine büyük bir teveccüh ve tazim göstermiştir. Mânevi kişiliği ve bilgelik yönü ortaya çıkan Şeyh Hamid-i Veli Hazretleri şöhretten korktuğu için talebeleriyle birlikte Bursa'dan ayrılarak Aksaray'a gelmiştir. Aksaray'da Hacı Bayram-ı Veli'yi dünyaya ve ahirete ait ilîmlerde eğiterek yetiştirmiş, irşad vazifesi için Ankara'ya görevlendirmiştir. Şeyh Hâmid-i Veli Hazretlerinin Yusuf Hâkikî ve Hâlil Taybî adında iki oğlu olduğu bilinmektedir. Yusuf Hâkikî Aksaray’da kalarak burada vefât etmiştir. Diğer oğlu Hâlil Taybî ile birlikte Hac ziyâretinde bulunmuşlar, hacdan döndükten sonra Malatya'nın gül kokulu beldesi Darende ilçesine yerleşmişlerdir.Hamid-i Veli Hazretleri 1412 yılında burada vefât etmişlerdir. Kabri şerifleri Somuncu Baba Külliyesi içerisinde yer alan türbenin içerisindedir. Osmanlı arşiv belgelerinde de bu konuda evrak bulunmaktadır. 15 Haziran 2013 tarihinde açılışı yapılan Somuncu Baba Külliyesi Her yıl binlerce ziyaretçi tarafından ziyaret edilmektedir. Şeyh Hamid-i Veli Hazretlerinin soyu da günümüze kadar devam etmiştir. Darende'de Halil Taybi vasıtasıyla devam eden koldan Es-Seyyid Osman Hulusi Efendi gibi alim zâtlar ecdâdının hizmetlerini devam ettirirken, Aksaray kolunda da Eski Milletvekili Sadi Somuncuoğlu gibi memlekete önemli hizmetlerde bulunan torunları olmuştur. Şeyh Hamid-i Veli Hazretlerinin hem Hz.Peygamber(s.a.v)'e ulaşan temiz nesli hem de günümüze kadar ulaşan nesli arşiv belgeleri ışığında gün yüzüne çıkarılmıştır. Bu konuda en önemli çalışmaları Prof.Dr.Ahmed Akgündüz gerçekleştirmiş ve "Şeyh Hamid-i Veli ve Neseb-i Âlisi" isimli bir eser meydana getirerek, hem soyu hem de kabri hakkında açıklayıcı bilgiler vermiştir. Şeyh Hamid-i Veli Hazretlerinin başlatmış olduğu hizmetler Darende'den tüm dünyaya Es-Seyyid Osman Hulusi Efendi Vakfı tarafından yürütülürken, Aksaray'da ise Aksaray Belediyesi tarafından önemli çalışmalar yürütülmektedir.

Talebeleri[]

"Somuncu Baba" ve en meşhur talebesi Hacı Bayram Veli'nin Osmanlı Devleti'nde yeni Anadolu ve Rumeli üzerinde çok büyük etkileri vardır. Osmanlı kültürünü etkileyen bu önemli simaların hizmetlerini ve kültürümüze katkılarını anlamak için yetiştirmiş oldukları bazı isimleri zikretmemiz gerekir. Böylece kültürümüz için ne kadar önemli olduklarını ve büyük değerler ifade ettiklerini anlamaya çalışabiliriz. Bu önemli isimler ve meftun oldukları yerler şunlardır:

  • Hacı Bayram-ı Veli
  • Hâlil Taybî, Darende
  • Baba Yusuf Hâkikî, Aksaray
  • Akşemseddin, Beypazarı-Göynük: (Hacı Bayram-ı Veli'nin müritlerinden, Şemsîyye-î Bayramîyye Tarikâtı kurucusu)
  • Bıçakçı Ömer Dede (Şeyh Emir Sıkkinî), Göynük: (Hacı Bayram-ı Veli'nin müritlerinden, Melâmetîyye/Melâmîyye-î Bayramîyye Tarikâtı kurucusu)
  • Hızır Dede, Bursa
  • Akbıyık Sultan, Bursa: (Hacı Bayram-ı Veli'nin müritlerinden, Celvetîyye-î Bayramîyye Tarikâtı kurucusu)
  • İnce Bedreddin Darende
  • Yazıcıoğlu, Gelibolu
  • Şeyh Lutfullah, Balıkesir
  • Şeyhî, Kütahya
  • Üftâde Muhammed Muhyiddîn, Bursa: (Halvetiyye Tarikâtı büyüklerinden)
  • Aziz Mahmud Hüdayi, İstanbul: (Celvetilik/Halvetiye'nin kurucusu)
  • Muslihiddin Halife, İskilip
  • Uzun Selahaddin, Bolu

Eserleri[]

Somuncu Baba, zâhirî ve bâtınî ilimlerdeki derin bilgisine rağmen, çok az eser vermiş veya çok az eseri bize ulaşmış bir alim kişidir. Onun fazla eser vermiş olmaması, daha evvel işâret ettiğimiz melâmî meşrebinden de kaynaklanmış olabilir. Nitekim onun yanında yetişmiş bulunan ve halifesi olan Hacı Bayram Veli de, müderris olmasına rağmen eser yazmamış ve hatta Muhammediyye müellifi halifesi Yazıcıoğlu, eserini kendisine takdim ettiğinde, “Mehmet, bununla uğraşacağına bir gönül haketseydin; bir gönle girip onun terbiyesiyle meşgul olsaydın, daha iyi olmaz mıydı?” diyerek kendi düşüncesini de dile getirmiştir. Bu zikredilen hakikata rağmen, Somuncu Baba’nın bize kadar ulaşan Şerh-i Hadis-i Erba‘în, Zikir Risalesi, Silâh’u-l Mürîdîn adlı eserleri mevcuttur.

Kaynakça[]

Dış bağlantılar[]

Advertisement