Bursa'nın doğusunda, Emirsultan Semtine yakın, Zeyniler Mahallesindedir. II. Murad döneminde Abdullâtif-î Kudsî Efendi adına, Hoca Ramazan tarafından mescid olarak yaptırılmıştır. Abdüllatif-i Kudsî; Kudüs'lü olduğu için Kudsî ünvanı ile anılmaktadır. Caminin batısında zaviyesi, bir de medrese veya muallimhanesi varmış, bugün bu yapıların yerinde evler bulunmaktadır. Caminin güneybatısında bir de türbesi vardır. Bu külliye içindeki yapılar Abdüllâtif-i Kudsî için yapılmıştır. Zeyneddini Hafî'den Zeyniye tarikini almış, Bursa'ya yerleşince o tarik-i Sufi'yi çevresine yaymıştır. 856 H. (1452) yılında vefat edince türbesine gömülmüştür.
Tarihçesi[]
Kadı Asker Muallimzade Ahmed Efendi 1568 yılında minber ekleyerek cami haline getirtmiştir.
Mimarisi[]
Taş aralarında dikey tek tuğla ile iki yatay tuğla sırası hatıl kullanılarak üç sıra kirpi saçakla sonuçlandırılmıştır. Kalkan duvarındaki kirpi saçağın altından, kemer üzengi düzeyine kadar inen, geleneksel dışa çıkıntılı profil yer almaktadır. Cami, oturduğu alan ve biçimi ile klasik Bursa Camileri örneğindendir. Benzerleri arasında üç sıra pencereye ve kubbenin kürevî köşeliklere oturması, şimdiye kadar görülen cami tiplerinden farklılık gösterir. Daha önce gördüğümüz bu tip camilerde genellikle kubbe ya baklavalı, yahut prizmatik üçgenlerden oluşan bir kuşağa oturmakta idi. Bu nedenle yapının kubbe kasnağı yükseltilerek, kubbe geçişlerinin sonradan eklendiği kanısını uyandırmaktadır. Kubbenin kürevî geçişleri beden duvarı seviyesinde tutularak, dışarıdan gizleme ustalığı gösterilmiştir. Köşe geçişlerinin arasında küçük kürevî üçgenlerle kubbeye geçiş sağlanmıştır. Kubbe kasnağı dışarıdan sekizgen olup, bir sıra kesme taş ve iki sıra tuğla örgülü, üç sıra kirpi saçaklıdır. Kubbenin üzeri dıştan kurşun taklidi betonarme olarak kaplanmıştır. Batı yönündeki alt sıra pencerelerin çevresi meander motifini andıran tuğla örgülü zencireklerle çevrelenmiştir. İnce, mermer söveli pencereler kemer içerisine 0,10 metre gömülüdür. İkinci ve üçüncü sıra pencereler arasında dışa çıkıntılı bir profil vardır. Kasnak, penceresiz olup caminin içini, toplam on yedi pencere aydınlatmaktadır. Bütün pencerelerin parmaklıkları yenilenmiş, kapılar klasik üslûp taklidi olarak yapılmış, üst pencerelere alçı taklidi beton şebeke yapılmıştır. Cami. bugün sağlam ve ibadete açık durumundadır.
Önemi[]
Planı[]
Ana hatları ile dikdörtgen bir plan şeması gösteren cami, ölçüleri 9,18X9,18 metre olan kare bir hacimle, kuzey yönünde 3,75 metre derinliğindeki bir son cemaat yerinden oluşmaktadır.
Rolevesi[]
Restorasyonları[]
Caminin yapıldığından bugüne kadar geçirdiği onarım safhaları şöyledir;
- 1475 yılında minarenin mermer korkulukları ve kurşun kaplı külâhı,
- 1745 yılında asıl ibadet mekânını örten kubbe ile minarenin şerefe korkulukları,
- 1761 yılında son cemaat yeri, minare külâhı, pencere tezyinatı,
- 1957 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğünün yardımları ve öncülüğünde, Bursa Eski Eserleri Sevenler Kurumu tarafından onarılarak ibadete açılmıştır.
Motifleri[]
Sanat yönü[]
Minaresi[]
Caminin kuzeybatı köşesinde yer alan minare, sekizgen kaideli, silindirik tuğla gövdelidir. Korkulukları mermerden olup, petek ve külâhı dönemine uygun olarak yenilenmiştir.
Şerefesi[]
Minberi[]
Minber de son onarım sırasında yeniden yapılmıştır.
Mihrabı[]
Mihrabın iki yanında uzanan mumluk sekisi mermerle kaplanmış, mihrap sade olarak yeniden düzenlenmiştir.
Kapılar[]
Asıl ibadet yerine girişi sağlayan kapı üstünde kitâbe yeri boş olarak durmaktadır. Kapı söğesinin içinde aşağı sarkık, karşılıklı iki püskülün birisi harap olmuş, yerine benzeri yapılmıştır.
Cümle kapısı[]
Şamdanlar[]
Hatlar[]
Levhalar[]
Perdeler[]
Meşin perdeler[]
Deri işlemeler[]
Son cemaat mahfili[]
Ortadaki dar ve tek merkez kemerli, yanlardakiler geniş ve çift merkez kemerli üç bölüm halinde olan son cemaat yerinin üzeri tonoz örtülüdür. Doğu ve batı yanları kapalı, kuzeydeki kemer aralıkları sonradan camekânla kapatılmıştır. Son cemaat yerinin kalkan duvarı kesme taş örgülüdür.
Dersiamlar[]
Görevlileri[]
Eski görevlileri[]
Vaizler[]
Kapasitesi[]
Yorumlar ve değerlendirmeler[]
Adres ve haritada yeri[]
- Emirsultan Mh. Zeyniler Cd. Yıldırım Bursa
- http://www.haritamap.com/yer/175299/zeyniler-cami.html
İletişim[]
İç linkler[]
Dış linkler[]
- Kaynak: Türkiyede Vakıf Abideler ve Eski Eserler III (Bursa İli Merkez)